Dni Pasoliniego to projekt realizowany przez Teatr Stary w Krakowie we współpracy z Panga Pank, Księgarnią Akademicką, Kinem Pod Baranami oraz Instytutem Kultury Włoskiej w Krakowie.

Pier Paolo Pasolini zaczął swoją przygodę z teatrem od dramatu antycznego, tłumacząc w 1960 roku na włoski Oresteję Ajschylosa. Potem, aż do Medei  w 1970 roku jego filmy i utwory dramatyczne krążyły zarówno wokół antycznej mitologii, jak i tragedii greckiej, wzajemnie się komentując (filmy: Zapiski do Orestei afrykańskiej, Król Edyp, Medea, dramaty: Affabulazione i Pilades).

Dla Pasoliniego antyczna Grecja, przeciwnie do filologicznej tradycji, stanowi paradygmat wszelkiej autentycznej, pierwotnej i barbarzyńskiej kultury, gdzie ścierają się ze sobą pierwiastki racjonalne i zmysłowe. Jest ona dla niego także, w myśl nauk Freuda, zapisem ludzkich nerwic, kompleksów i żądz. Ich przezwyciężanie stanowi w historii rozwoju człowieka symboliczny moment przejścia od natury do kultury. Według Pasoliniego antyczna Grecja reprezentuje model transformacji współczesnych społeczeństw Europy, przechodzących od modelu opartego na prawach krwi i odwetu do systemu demokracji.

Pasolini bardzo trafnie zauważył, że kraje takie jak Włochy w latach 60, poddając się procesowi masowej industrializacji, straciły stopniowo swoją tożsamość, zamieniając się w ogłupiałą i agresywną masę, zajętą wyłącznie pomnażaniem bogactwa. Dlatego właśnie w widzianym oczami Pasoliniego Argos niedostatki nowego demokratycznego systemu symbolizuje budzenie się dawnych Erynii, których krwiożercze apetyty przypominają rządzącym o prymitywnych popędach społeczeństwa, które wciąż jeszcze nie zostały stłumione. Wizja, która w dzisiejszej Polsce może wydawać się bardzo aktualna.

Dni Pasoliniego odbywają się w ramach trwającego w Krakowie festiwalu re_wizje antyk.


W ramach Dni Pasoliniego zapraszamy do Kina Pod Baranami na trzy pokazy filmowe:


22 kwietnia, niedziela

17.00     KRÓL EDYP | EDIPO RE
reż. Pier Paolo Pasolini, Włochy 1967, 102' 



Film oparty na antycznej tragedii Sofoklesa.

W tragedii Sofoklesa Pasolini dostrzegł mit ogólnoludzki, który wyraża wieczną, zawsze aktualną prawdę o człowieku.

Pasolini odwoływał się w swojej twórczości do marksizmu i psychoanalizy i ślady tych inspiracji można dostrzec także w Królu Edypie. Jak wiadomo, 'kompleks Edypa' jest jednym z kluczowych pojęć psychoanalizy i do niego również odwołuje się reżyser.

Film składa się z trzech części: prologu - rozgrywającego się w latach 20. naszego wieku, dramatu właściwego - toczącego się w starożytności i finału - rozegranego w scenerii współczesnych ulic Bolonii i Mediolanu.

W głównej roli wystąpił naturszczyk Franco Citti. O jego wyborze reżyser powiedział: Jest to historia człowieka, którego przeznaczeniem jest czyn, działanie. Wybrałem, więc niewinnego prostaczka, aby poznanie prawdy stało się dla niego dramatem.

W jego otoczeniu znalazły się wybitne aktorki - Silvana Mangano (Jokasta), późniejsza markiza Brumonti w Portrecie rodzinnym we wnętrzu oraz Alida Valli (Merope), znana jako Livia ze Zmysłów Viscontiego.


19.00     MEDEA | MEDEA
reż. Pier Paolo Pasolini, Włochy/Francja 1969, 110'



Adaptacja słynnej tragedii Eurypidesa.

Czarownica Medea zakochuje się w młodym herosie Jazonie, przywódcy Argonautów. Pomaga mu zdobyć złote runo, a podczas ucieczki zabija swego brata Apsyrtosa, by w ten sposób opóźnić pościg. Gdy po kilku latach Jazon postanawia pojąć za żonę córkę króla Koryntu, zazdrosna Medea spala ją przy pomocy czarów, po czym zabija swoje własne dzieci... 

Pasolini zainspirowany dramatem zdradzonej kobiety tworzy film niemal niemy i pozbawiony muzyki. Na szczególną uwagę zasługują tutaj kontrasty plastyczne, które wyznaczają granice kultur i oddzielają sfery klimatów duchowych i stanów emocjonalnych.Pasolini odnalazł w dziele Eurypidesa powiązania ze współczesnością, czyniąc z filmu parabolę stosunków pomiędzy zachodnią cywilizacją a "trzecim światem". Medea to udany melanż baśni filozoficznej i intrygi miłosnej wydobywający zderzenie pomiędzy starym światem religii i nowym światem laickim.

Pasolini zdecydował się kręcić zdjęcia w plenerach naturalnych - tam, gdzie rozgrywa się tragedia Eurypidesa opisująca wyprawę Jazona po złote runo, uczucie Medei i przywódcy Argonautów, a wreszcie skutki jego zdrady. Wybudowane przez znakomitego scenografa, Dante Ferretiego, dekoracje są wyraźnym odwołaniem do współczesności, stając się po latach świadectwem stylu obowiązującego w latach 60. ubiegłego stulecia.

Główną, niemal niemą rolę Medei, która zabija nikczemnego kochanka Jazona i ich wspólnych synów zagrała Maria Callas - największa diva operowa wszechczasów.


23 kwietnia, poniedziałek

17.00     ZAPISKI DO ORESTEI AFRYKAŃSKIEJ | APPUNTI PER UN'ORESTIADE
               AFRICANA
reż. Pier Paolo Pasolini, Włochy 1970, 65'



Antyczna trylogia Ajschylosa Oresteja opowiada dzieje rozwoju społeczeństwa greckiego.

Agamemnon po zwycięstwie pod Troją powraca do rodzinnego domu. Zostaje zamordowany przez żonę i jej kochanka. Elektra i Orestes, dzieci Agamemnona, krwawo mszczą się na oprawcach, jednak bogowie wybaczają im, a Orestesa czynią przywódcą nowego porządku społecznego.

Pasolini w latach 60-tych postanowił, kontynuując ambitne realizacje starożytnych dramatów (Król Edyp i Medea), zekranizować dramat Ajschylosa w afrykańskich plenerach. Wierny marksistowskiej filozofii, czuł, że w afrykańskich krajach walczących o niepodległość rodzi się nowy ład, porównywalny do tego, który opisał w Orestei Ajschylos.

Przed planowaną ekranizacją dramatu z udziałem afrykańskich aktorów, Pasolini wyjechał do Tanzanii i do Ugandy. Tak powstał ten dokument, uwieczniający przygotowania do filmu, który - nigdy nie powstał.

Najciekawszą częścią dokumentu, czy raczej filmowego eseju, jest dyskusja między Pasolinim a grupą afrykańskich studentów na Uniwersytecie w Rzymie, którzy jednogłośnie stwierdzają, że zachodnia koncepcja Afryki jest uogólniona i nie ma pokrycia w rzeczywistości. Trudno porównywać świat rządzony przez wojskowe junty i samorządnych tyranów do miejsca narodzin demokracji (jak to miało miejsce w Orestei Ajschylosa).


BILETY: 14 zł (normalne), 12 zł (ulgowe) 
KARNET (3 filmy): 30 zł 


Poza pokazami filmów w Kinie Pod Baranami zapraszamy także na inne wydarzenia w ramach Dni Pasoliniego:

23 kwietnia, poniedziałek

18.30     wykład Ewy Bal na temat kultury antycznej w dramatach Pasoliniego, Stary Teatr, Nowa Scena. 

19.30     czytanie dramatu PILADES (1966-1970) Piera Paolo Pasoliniego w tłumaczeniu Ewy Bal, reżyseria: Krzysztof Herder, Stary Teatr, Nowa Scena.

20.45     promocja książki Ewy Bal Cielesność w dramacie. Teatr Piera Paola Pasoliniego i jego możliwe kontynuacje, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006 oraz tłumaczonych na polski jego dramatów Pilades i Calderon (Kraków 2007).
Rozmowę z Ewą Bal poprowadzi Tomasz Kireńczuk, Stary Teatr, Nowa Scena.

Organizacja: