Doktryna szoku tytuł oryginalny: The Shock Doctrine reżyseria: Michael Winterbottom, Mat Whitecross czas trwania: 90 min. produkcja: Wielka Brytania 2009

Michael Winterbottom i Mat Whitecross na podstawie kontrowersyjnej książki Naomi Klein (liderka ruchu alterglobalistycznego, autorka bestsellerowego No Logo) stworzyli obraz obnażający prawdę o tym, jak wolnorynkowe recepty made in USA podbiły świat, bezlitośnie wykorzystując poddane amerykańskiej terapii szokowej kraje i narody. Film, podobnie jak i książka przekonuje, że mit niewidzialnej ręki rynku skrywa ponurą rzeczywistość korporacyjnych monopoli, klasowej dominacji i zbrojnych ingerencji.

Irak ogarnia wojna domowa. Korzystając z chaosu, amerykańska administracja wprowadza nowe przepisy prawa, które pozwalają koncernom naftowym takim jak Shell czy BP uzyskać kontrole nad irackimi zasobami ropy naftowej. Zamachy z 11 września 2001 roku. Administracja Busha w tajemnicy zleca firmom Halliburton i Blackwater prowadzenie "walki z terroryzmem". Potężne tsunami dewastuje wybrzeża Azji Południowo-Wschodniej. Zanim mieszkańcy otrząsną się z szoku, tamtejsze dziewicze plaże zostają wystawione na sprzedaż. Huragan Katrina wypędza z domów tysiące mieszkańców Nowego Orleanu. Kiedy próbują wrócić do swego dawnego życia, okazuje się że nie będzie już mieszkań socjalnych, a państwowe szpitale i szkoły nie zostaną ponownie otwarte.

Fakty te są przykładami zastosowania w praktyce tego, co Naomi Klein nazywa doktryną szoku. Wykorzystując dezorientację społeczeństwa wywołane wojną, atakiem terrorystycznym czy klęską żywiołową, rządy wprowadzają niepopularne reformy gospodarcze - często określane mianem terapii szokowej.

Badania historyczne oraz cztery lata wytężonej pracy dziennikarskiej Naomi Klein w strefach dotkniętych katastrofami, pozwoliły na zebranie materiału, który w Doktrynie szoku służy do obalenia tezy, jakoby globalny kapitalizm zwyciężył w pełni demokratycznie. "Kapitalizm kataklizmowy" nie narodził się 11 września 2001 roku. Naomi Klein szuka jego intelektualnych korzeni u Miltona Friedmana, w jego pracach i działalnoś́ci na wydziale nauk ekonomicznych Uniwersytetu Chicago jeszcze w latach pięćdziesiątych. Wpływy teorii tego amerykań́skiego ekonomisty odczuwane są po dziś dzień. Doktryna szoku stara się wykazać związki polityki gospodarczej, kampanii wojskowych typu „Szok i przerażenie” i finansowanych przez CIA tajnych prób z wykorzystaniem elektrowstrząsów oraz deprywacji sensorycznej. Prowadzone w latach pięćdziesiątych eksperymenty posłużyły do napisania podręczników tortur wykorzystywanych w bazie Guantánamo.

Film pokazuje, w jaki sposób doktryna szoku doprowadziła do zdarzeń, które odmieniły oblicze świata - od wojskowego zamachu stanu Pinocheta w Chile w 1973 roku, przez przemiany ustrojowe w Polsce po 1989, aż̇ po masakrę na placu Tiananmen w 1989 i upadek Związku Radzieckiego w roku 1991. Wywód Klein radykalnie różni się od tego, co zwykle słyszeliśmy na ten temat. Po raz kolejny Naomi Klein stworzyła dzieło, które niewątpliwie zmieni kontekst naszych publicznych debat i prywatnych rozmów o polityce i gospodarce.

Naomi Klein jest dziennikarką, pisarką oraz filmowcem. Jej twórczość wielokrotnie nagradzano. Poprzednia bestsellerowa książka No Logo została przetłumaczona na dwadzieścia osiem języków. „New York Times” nazwał ją biblią uchu alterglobalistycznego. Współpracuje jako autorka felietonów z „The Nation” oraz „Guardianem”. Dla czasopisma Harper's pisała reportaże z Iraku. W 2004 roku nakręciła film dokumentalny „The Take”, o okupowanych przez robotników fabrykach w Argentynie. Wykładała w London School of Economics w ramach programu stypendialnego im. Ralpha Milibanda.

Michael Winterbottom debiutował w 1989 r., przez wiele lat pracował dla telewizji. Laureat wielu nagród, m.in. Złotego Niedźwiedzia (Droga do Guantanamo) oraz BAFTA (Na tym świecie). Nominowany do m.in. Złotej Palmy, Europejskiej Nagrody Filmowej oraz Złotego Lwa (Kodeks 46). Współzałożyciel (z Andrew Eatonem) Revolution Films. Wielbiciel nowej fali niemieckiego kina. Twórca takich filmów, jak Cena Odwagi, 9 Songs, Aleja Snajperów.

Mat Whitecross w 2004 r. rozpoczął współpracę z Winterbottomem jako montażysta (9 Songs). Laureat Srebrengo Niedźwiedzia (Droga do Guantanamo), nominowany do Złotego Niedźwiedzia oraz nagrody BAFTA. Jest uznanym reżyserem teledysków Jay-Z, The Magic Numbers oraz Coldplay.

Film prezentowany w ramach przeglądu Letnie Tanie Kinobranie, tydzień 3: Dziwny jest ten świat.


ZWIASTUN:




KRÓTKI FILM Alfonso Cuarona na podstawie Doktryny szoku: