Przegląd filmów Volkera Schlöndorffa

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM:

piątek, 15 stycznia, godz. 19.00
NIEPOKOJE WYCHOWANKA TÖRLESSA | DER JUNGE TÖRLESS
RFN/Francja 1966, 87'

MFF w Cannes 1966: Nagroda FIPRESCI
Niemieckie Nagrody Filmowe 1966: Złote Taśmy Filmowe za reżyserię, scenariusz, dla filmu roku

Debiut filmowy Volkera Schlöndorffa i adaptacja autobiograficznej powieści Roberta Musila z 1906 r. pt. Niepokoje wychowanka Törlessa opowiada o powstawaniu w psychice młodych ludzi z ekskluzywnego internatu w Austrii przekonania o słuszności ustroju autorytarnego. To wnikliwe, surowe studium relacji międzyludzkich zadaje fundamentalne pytania o źródła przemocy i w niezwykle przejmujący sposób opisuje mechanizmy manipulacji człowiekiem.

Dwaj liderzy klasowi, Beineberg (Bernd Tischer) i Reiting (Fred Dietz), szantażują słabszego, o trochę dziewczęcej urodzie Basiniego (Marian Seidowsky), przyłapanego na drobnej kradzieży. Straszą, że ujawnią jego przewinienie wobec całej klasy i nauczycieli. Trzymają go w szachu i wymagają coraz większej uległości. Urządzili sobie na poddaszu szkoły tajemniczy gabinet, wybity czerwonym suknem, w którym nocą spotykają się i poddają Basiniego coraz bardziej wyszukanym i okrutnym sadystycznym torturom. Ale film nie jest tylko rejestracją prześladowań biednego słabeusza i postępującego zwyrodnienia „dyktatorów". Głównym bohaterem jest wychowanek Törless (Mathieu Carrière), dostatecznie silny i inteligentny, by nie poddać się dominacji liderów klasowych, ale na tyle słaby, by nie przeciwstawiać się ich działaniom.

Właściwym tematem filmu jest narastanie jego pasywności moralnej w obliczu zwyrodniałych kolegów i przeprowadzonego przez nich samosądu nad upatrzoną ofiarą. Törless jest odpowiednikiem tej warstwy Niemców, która jest bardziej moralnie winna od samych faszystów, gdyż przez swoją pasywność nie zapobiegła złu. Pasywność ta jest po prostu współwiną.


sobota, 16 stycznia, godz. 19.00
UTRACONA CZEŚĆ KATARZYNY BLUM
| DIE VERLORENE EHRE DER KATHARINA BLUM
RFN 1975, 106'

Niemieckie Nagrode Filmowe 1976: Złote Taśmy Filmowe za zdjęcia i kreację aktorską

Adaptacja głośnej powieści Heinricha Bölla z Angelą Winkler w roli głównej.

Punktem wyjścia dramatycznej akcji jest przypadkowe spotkanie młodej dziewczyny z mężczyzną, ściganym przez policję. Po wspólnie spędzonej nocy Katarzyna wskazuje mu drogę ucieczki. Rozpoczyna się brutalne śledztwo, któremu towarzyszy bezwzględna nagonka prawicowego dziennika. Zarówno książka, jak i film spełniły rolę interwencyjną, będąc swoistą odpowiedzią na histeryczne reakcje ruchów prawicowych na studencką rewoltę lat 1965-68.

„Osoby i akcja niniejszego opowiadania są całkowicie zmyślone. Jeśliby natomiast przedstawione w nim pewne praktyki dziennikarskie przypominały praktyki gazety „Bild”, nie jest to ani zamierzone, ani przypadkowe, lecz nieuniknione” - to prolog do powieści Bölla oraz napis kończący film Schlöndorffa i von Trotty.


niedziela, 17 stycznia, godz. 19.00
BLASZANY BĘBENEK | DIE BLECHTROMMEL
RFN/Francja/Polska/Jugosławia 1979, 141'

MFF w Cannes 1979: Złota Palma
Oscary 1980: najlepszy film obcojęzyczny

Dzieło jest adaptacją powieści Güntera Grassa - epickiej, barokowej, stanowiącej alegoryczny fresk, w którym racjonalne i irracjonalne współistnieje ze sobą w idealnej symbiozie. Przez pryzmat dzieciństwa Oskara - chłopca, który podjął decyzję, by nie rosnąć, a co za tym idzie, nie dorastać - film ukazuje świat gdańskich sklepikarzy, który wkrótce przestanie istnieć, pochłonięty przez nazizm. Jeden z najsłynniejszych filmów Volkera Schlöndorffa to obraz prawdziwie niezwykły, przepełniony symboliką i surrealnymi wizjami. 

Volker Schlöndorff: Bohater Blaszanego bębenka Oskar Matzerath jest jednocześnie wytworem i symbolem XX wieku. Dla mnie ma dwie zasadnicze właściwości swoich czasów: odmowę i protest. Z jednej strony odmawia uczestnictwa w świecie dorosłych, więc przestaje rosnąć. Z drugiej - głośno, prowokacyjnie protestuje, rozbijając swoim krzykiem szkło. (…) Oskar protestuje, ale przede wszystkim - jak każde dziecko - chce być najważniejszy. W swojej prywatnej historii chciałby być führerem. W tym sensie jego postać jest symboliczna - Hitler też był bębniarzem: używał głośnych propagandowych środków, by skupić na sobie uwagę, stając się atrakcyjnym dla mas. ( „Gazeta Wyborcza”, 06.07.2004).


poniedziałek, 18 stycznia, godz. 19.00
MIŁOŚĆ SWANNA | UN AMOUR DE SWANN | EINE LIEBE VON SWANN
Francja/RFN 1983, 111'

Miłość Swanna jest luźną adaptacją jednej z części powieści W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta. Jej bohater - koneser sztuki, esteta, dandys i światowiec, w literackim pierwowzorze będący postacią poboczną - ogarnięty jest obsesyjną miłością do niewykształconej, wulgarnej i niewiernej kurtyzany. Film obrazuje dramat chorobliwej namiętności bohatera, rozgrywający się na tle życia wyższych sfer końca XIX w.


wtorek, 19 stycznia, godz. 19.00
HOMO FABER | HOMO FABER
Niemcy/Francja/Grecja 1990, 117'

Inżynier Walter Faber (Sam Shepard) jest mężczyzną w sile wieku, szczupłym, przystojnym, eleganckim, pewnym siebie, intrygującym. Wszystko w jego życiu jest poukładane i logiczne, żadnych przypadków, niekonsekwencji, fantazji. Jest racjonalistą do szpiku kości i dobrze mu z tym. Leci właśnie ze Stanów do Aten na serię wykładów. Ta podróż będzie wyjątkowa. To, że spadnie samolot, którym leci, to najmniej dramatyczny z wypadków, jakimi doświadczy go los. Wszystko, co się zdarzy będzie konsekwencją przeszłych decyzji i faktów z jego życia...


środa, 20 stycznia, godz. 19.00
KRÓL OLCH | DER UNHOLD
Niemcy/Francja/Wlk. Brytania/Polska 1996, 116'

Abel Tiffauges (John Malkovich), to postać dwuznaczna. Od najmłodszych lat pozbawiony ciepła i radości nie może nawiązać porozumienia w świecie dorosłych. Jego życie całkowicie odmieni wybuch II wojny światowej. Abel trafia do ośrodka szkoleniowego dla członków Hitlerjugend, gdzie poświęca swoją wrażliwość, prowadząc przymusową rekrutację młodych chłopców do SS. Przez mieszkańców wioski postrzegany jest jako potwór, który, niczym tytułowy Król Olch z ballady Goethego, porywa ich dzieci. Bohater, fizycznie dojrzały, wciąż pozostaje w świecie dziecięcych fantazji, w ten sposób starając się nadać sens swojej egzystencji - jego tożsamość zdeterminowana jest przez wspomnienie pożaru, który wywołał siłą woli jako jedenastolatek.

Pełna okrucieństwa, oniryczna wizja Volkera Schlöndorffa przeraża i zachwyca jednocześnie, stanowiąc jedyną w swoim rodzaju analizę mitów i źródeł nazizmu.


czwartek, 21 stycznia, godz. 19.00
LEGENDA RITY | DIE STILLE NACH DEM SCHUSS
Niemcy 2000, 103'

Z buntu przeciwko przeżartemu kapitalizmem społeczeństwu i wielkiej miłości do chłopaka o szalonych oczach i lewackich poglądach narodziła się postawa młodziutkiej, poszukiwanej później na całym świecie terrorystki i zabójczyni policjanta Rity Vogt (Bibiana Beglau). Jej chłopak, Andreas "Andi" Klein (Harald Schrott) siedzi w więzieniu, więc grupa z Ritą na czele odbija go. Uciekają do Berlina Wschodniego, gdzie kontaktują się ze Stasi, enerdowską bezpieką. Nie wystarczy uciec, muszą się ukryć. Tak rozpoczyna się diabelska gra komunistycznej tajnej policji z młodymi idealistami... Przejmująca historia kobiety, która przekonana o słuszności swych poglądów rezygnuje z własnego szczęścia, nie dostrzegając, iż jest tylko nikomu niepotrzebnym elementem bezwzględnej gry politycznej.


Filmy prezentowane w ramach przeglądu filmów Volkera Schlöndorffa.

ZAPRASZAMY!