IV Festiwal Filmów Afrykańskich - AfryKamera 2009

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM FESTIWALU AFRYKAMERA 2009:
27 kwietnia - 3 maja


poniedziałek, 27 kwietnia, godz. 21.00

KRÓTKI METRAŻ  NASZYJNIK NA ZABÓJ | KILLER NECKLACE
reż. Judy Kibinge, Kenia 2008, 40'
Premiera polska 

FESPACO 2009 - specjalne wyróżnienie

Boo jest młodym, przystojnym studentem, przed którym całe życie stoi otworem. Noni to zmysłowa dziewczyna z bogatej rodziny, żyjąca w wielkiej rezydencji. Boo zrobiłby dla niej wszystko, ale Noni to urodzona materialistka - jej oczy są zwrócone przede wszystkim na tytułowy naszyjnik. Chłopak kocha dziewczynę, dziewczyna naszyjnik... jak daleko posunie się Boo, żeby udowodnić swoją miłość do Noni?

Czy w tej zagmatwanej opowieści o pożądaniu i oszustwie, ktokolwiek pozostaje uczciwy? Czy jest ktoś, kto naprawdę mówi to co myśli i postępuje tak, jak wierzy? W nowoczesnym, afrykańskim mieście, w którym współistnieją w przedziwnej symbiozie bieda i bogactwo, życie i śmierć, prawda i fałsz, jak daleko posunie się człowiek, żeby dać wyraz swej miłości?

oraz:  DOKUMENT  MONARI | MONARI
reż. Kasper Piasecki, Łukasz Augustyniak, Polska 2009, 45'

Dokument przedstawia codzienne zmagania mieszkańców biednych dzielnic Nairobi na tle sytuacji miasta i kraju. Przewodnikiem jest tu David Monari oraz jego współpracownicy i młodzi wolontariusze z krajów Unii Europejskiej, w tym Polka - Hania Górnik. David w różnorodny sposób pomaga ubogim mieszkańcom Nairobi tworząc im warunki do godniejszego życia: aktywnie wspomaga rozwój małych przedsiębiorstw, pomaga kobietom i dzieciom zarażonym HIV, we współpracy z osiedlowymi organizacjami udziela porad i opieki lekarskiej, organizuje jedzenie dla sierot i chorych, kursy pisania czy umiejętności zawodowych dla młodzieży.

Realizatorzy filmu są młodymi ludźmi - w wieku studenckim; oboje wywodzą się z nurtu tzw. polskiego kina „offowego”. Ich projekt ma charakter niekomercyjny i niezależny. Pozwoliło to na bezpośredni kontakt z bohaterami filmu i środowiskiem. Dzięki kameralności projektu autorzy uzyskali oryginalny efekt - ciepły i pełny realizmu reportaż z „wizyty” u kenijskich kolegów.
W filmie usłyszeć można utwory wywodzącego się z Nairobi zespołu afro-fusion "Yunasi". Montażem zajął się ceniony filmowiec niezależny, Mathias Mezler.

Dokument jest częścią większego projektu. Przez dwa ostatnie tygodnie kwietnia autorzy i zaproszeni bohaterowie filmu - David Monari i Hania Górnik - odwiedzą kilka miast Polski, Niemiec i Czech, gdzie zaprezentują swój film oraz będę dyskutować z widzami o problemach dzisiejszej Afryki.

W Krakowie, w trakcie trwania AfryKamery, obejrzeć będzie można wystawę fotografii wykonanych podczas realizacji filmu.


wtorek, 28 kwietnia, godz. 21.00

FABUŁA  TEZA | TEZA
reż. Haile Gerima, Etiopia/Niemcy/Francja 2008, 140'

MFF Wenecja 2008: Nagroda Specjalna Jury, nagroda za najlepszy scenariusz, Nagroda 'CinemAvvenire'

Bohaterem filmu jest Anberber, lekarz, który po latach spędzonych na studiach medycznych w Niemczech, pełen nadziei wraca do Etiopii. Niestety, zastaje swój kraj pełen chaosu, nękany zamieszkami, przepełniony przemocą. Jego marzenie, by móc leczyć mieszkańców Etiopii zostało zniszczone przez juntę wojskową wykorzystującą naukowców do celów politycznych. Anberber jest bezsilny wobec zaniku humanitaryzmu i wartości społecznych. Po bolesnych i tragicznych latach doświadczeń powraca do rodzinnej wsi w poszukiwaniu spokoju i wytchnienia. Niestety, codzienna przemoc szybko rozwiewa jego nadzieje. Anberber zdaje sobie sprawę, że pokój w jego kraju jest niemożliwy.

Akcja Tezy przeskakuje w czasie, pomiędzy studenckimi latami Anberbera, jego pracą zawodową, a powrotem do domu. Za każdym razem bohater musi walczyć, by dostosować się do miejsca, w którym żyje - zarówno w swojej ojczystej Etiopii, jak i w Niemczech na emigracji. Film nawiązuje do osobistych doświadczeń Haile Gerimy (w szczególności wątek czystek wśród etiopskich intelektualistów). Najbardziej wstrząsające sceny mają miejsce w latach 80., kiedy odbywały się procesy pokazowe i egzekucje podczas panowania reżimu Haile Mengistu, który objął władzę w 1974 roku po obaleniu cesarstwa Haile Selassie.


środa, 29 kwietnia, godz. 21.00

FABUŁA  WIĘCEJ NIŻ GRA | MORE THAN JUST A GAME
reż. Junaid Ahmed, RPA 2007, 89'
Premiera polska

Chuck Korr, amerykański historyk sportu, współproducent filmu, przypadkiem odkrył dokumentację dotyczącą Makana Football Association w południowoafrykańskich archiwach. W latach 50. XX wieku pięciu młodych ludzi trafiło do więzienia Robben Island, miejsca bardziej brutalnego niż mogli to sobie wyobrazić. Poddani ciężkiej próbie zrozumieli, że człowieczeństwo mogą odzyskać przez dzielenie się miłością do sportu i poddanie się zasadom fair play. Ziarno pasji do piłki nożnej zostało zasiane.

Rekreacja była jednym z wielu celów sportu. Więźniom zależało nie tyle na fizycznym rozwoju, ile na wypracowaniu w sobie poprzez sport zorganizowania i dyscypliny. Tak powstał Związek Footballowy Makana, który stał się mikrokosmosem demokracji i w którym młodzi więźniowie doskonalili zarówno ciała, jak i umysły polityczne oraz ćwiczyli się w zasadach negocjacji i dialogu. Był miejscem szkolenia przywódców przyszłości.

Więcej niż gra opowiada historię głosami pięciu więźniów politycznych (Anthony’ego Suze, Liso Sitoto, Marcusa Solomona, Semicka Isaacsa i Marka Shinnersa), którzy spędzili swoją młodość w zamknięciu. To opowieść o zniewoleniu i nadziei, która przybyła do RPA na skrzydłach footballu.


czwartek, 30 kwietnia

19.45  DOKUMENT  OPOWIEŚĆ GRIOTA | UN GRIOT RACONTE
reż. Adam Różański, Polska 2008, 55'

Dokument muzyczny. Film osobisty, zbudowany wokół monologu narracyjnego Adama Drame, afrykańskiego bębniarza, potomka rodu griotów Drame, kasty strażników wieloletniej tradycji afrykańskiej. Narracja bohatera jest wygłoszona w języku dioula, ojczystym języku artysty. Jest oszczędna i precyzyjna, lecz wiarygodna. Została napisana na podstawie książki Jeliya-etre griot et musucien aujourdhui Arlette Senn Berloz i rozmów z artystą nagranych przez reżysera.

Griot opowiada o istniejącym zagrożeniu dla afrykańskiego dziedzictwa kulturowego, które wynika z ignorancji Afrykańczyków wobec ich własnej tradycji. Drame należy do tych nielicznych, którzy zachowują tradycyjny styl życia mimo i wbrew pokusom błyszczącego, bogatego świata. Griot opowiada o swej drodze muzycznej, o swoim instrumencie, o stylu grania i karierze muzycznej, która trwa ponad 40 lat. Mówi szczerze o swojej wierze i o funkcji religii w dzisiejszej Afryce.

To film przepełniony muzyką: w wykonaniu solowym, z innymi muzykami; rozbrzmiewającej na co dzień w Burkinie Faso. Jesteśmy na ulicach Bobo-Dioulasso, kulturalnej stolicy Burkiny, w tak zwanych kabaretach, w których całymi dniami świetni muzycy grają za symboliczne wynagrodzenie.

Opowieść Griota to film o dojrzałym muzyku, którego życiowa postawa - pełna świadomość realizowania swojej misji społecznej - są osnową tematyczną filmu. Adama Drame to współczesny i ortodoksyjnie wierny tradycji griot; to Afrykańczyk, który agresywnie broni i bezbronnie traci swą tożsamość, to Afrykańczyk zagrożony ekonomicznym i kulturowym kolonializm, który opiera się kuszącej karierze w Europie Zachodniej, choć od 25 lat pracuje tam często. Człowiek, który strzeże swej własnej tradycji i kultury. Mimo wszystko. Dumny Afrykańczyk w Paryżu i w Burkinie Faso.

21.00  FABUŁA  CHMURY NAD CONAKRY | IL VA PLEUVOIR SUR CONAKRY
reż. Cheick Fantamady Camara, Gwinea/Francja 2007, 110'
Premiera polska

FESPACO 2007 - nagroda publiczności RFI
MFF Verona 2007 - nagroda publiczności
MFF Tybinga 2007 - nagroda publiczności
MFF Stuttgart 2007 - nagroda publiczności
Churibca Festiwal Kina Afrykańskiego 2008 - Grand Prix im. Ousmana Sembène
MFF Ouidah 2008 - Specjalna Nagroda Jury

Chmury nad Conakry bada zmiany w mentalności społeczeństwa afrykańskiego, powstałe wskutek modernizacji. Nie przedstawia jednak tego problemu w sposób stereotypowy. Cheick Fantamady Camara konfrontuje w swoim filmie dwa światy: tradycyjny i ten przychodzący z Zachodu. Przedstawione społeczeństwo jest pełne korupcji, hipokryzji oraz nietolerancji religijnej. Reżyser nie popada jednak w moralizatorski ton. Tragedia, która wyniknie z tej historii, stanowi wyjątkowo wstrząsającą kulminację dzieła.

Chmury nad Conakry można sklasyfikować jako dramat psychologiczny. W filmie znajdziemy również odrobinę humoru, który pozwala z przymrużeniem oka spojrzeć na jego bohaterów. Spotkamy mężczyzn i kobiety, którzy próbują odnaleźć się w ewoluującym świecie, stale jednak walcząc o utrzymanie swojej afrykańskiej tożsamości z jej wszystkimi sprzecznościami. Reżyser z wyjątkową delikatnością oraz wnikliwością ukazuje niuanse moralne i odcienie szarości, tak charakterystyczne dla współczesnej i skomplikowanej afrykańskiej rzeczywistości. To dzieło ujmujące swoim realistycznym i jednocześnie zbawiennym przesłaniem.


piątek, 1 maja

21.00  FABUŁA  JERUSALEMA | JERUSALEMA
reż. Ralph Ziman, RPA 2008, 120' 

MFF Durban 2008 - najlepszy aktor (Rapulana Seiphemoe)
FESPACO 2009 - najlepsze zdjęcia, najlepszy aktor, najlepszy montaż
Oscary 2009 - kandydat RPA

Bohaterem filmu jest Lucky Kuene, domorosły przedsiębiorca, wspinający się po szczeblach hierarchii przestępczego świata. Urodzony w biednej rodzinie w Soweto w ostatnich dniach apartheidu, nie miał przed sobą dobrych perspektyw. Jednak ten ambitny, utalentowany i niecierpliwy młodzieniec nigdy nie zamierzał wykonywać hańbiących zajęć bez przyszłości. Dla Kunene i wielu jego rówieśników walka z policją jest kwestią honorową, a odsiadka to codzienność.

Jerusalema został zrealizowany z wielkim rozmachem jako gangsterska opowieść o biedzie i przestępczości zorganizowanej w nowym RPA.

23.05  FABUŁA  TRIOMF | TRIOMF
reż. Michael Raeburn, RPA 2008, 118'
Premiera polska

FESPACO 2009 - najlepszy film - nominacja
MFF Durban 2008 - najlepszy film południowoafrykański

Jednym z mitów podtrzymujących system segregacji rasowej w RPA był ten o wyższości białej rasy nad czarną. Tym samym, apartheid bardzo dbał, aby biali nie mieszkali w takich samych czy gorszych warunkach co czarni. Jednakże Marlene van Niekerk w swojej książce, a Michael Raeburn w filmie, obnażają przykrą prawdę, że bieda i życiowe nieudacznictwo nie jest zależne od koloru skóry.

Poznajemy afrykanerską patologiczną rodzinę mieszkającą na jednym z osiedli Johannesburga, Triomf, przeznaczonych dla biednych białych. Od pierwszych scen film dosyć brutalnie przedstawia realia dysfunkcyjnej rodziny, która z trudnością radzi sobie z rzeczywistością i panicznie boi się przemian następujących w kraju. Obraz daje do myślenia o biedzie i jej przyczynach, a zarysowane tło wydarzeń pozwala snuć refleksję nad zasadnością tworzenia sztucznych mitów o białej supremacji.


sobota, 2 maja

13.45  FABUŁA  CUDZE DZIECI | LES ENFANTS DES AUTRES
reż. Oumar Nitiema, Burkina Faso 2009, 78'
Premiera polska

Traoré Pascal ma żonę i dziecko oraz przepiękny dom. Codziennie rano idzie do biura w ładnym garniturze i prowadzi swoją firmę. Wydaje się być porządnym człowiekiem, dobrym ojcem i mężem, uczciwym biznesmanem. Powoli odkrywamy, że nie jest taki nieskazitelny. Zaczynają pojawiać się rysy - chociażby piękna kochanka, która niszczy jego małżeństwo. Stopniowo dowiadujemy się coraz więcej o jego brudnych interesach. Pascal wysyła pracowników do wiosek, skąd zabierają dzieci pod pretekstem ich kształcenia. Ubodzy wieśniacy, w nadziei na polepszenie bytu swoich pociech, decydują się wysyłać potomstwo w świat. Jednakże one nigdy nie dojeżdżają do żadnej szkoły...

oraz:  KRÓTKI METRAŻ  DZIEŃ DARÓW | SHARING DAY
reż. Tsitsi Dangarembga, Zimbabwe 2008, 17' 

10-letnia Tabitha jest sierotą chorą na AIDS, która mieszka wraz z ciocią na wsi Mainini w Zimbawe. Ciotka, porzucona przez męża i zmęczona nieustannymi trudami życia kobieta zaniedbuje siostrzenicę, przyczyniając się do rozwoju choroby. Pogorszenie stanu zdrowia Tabithi zostaje zauważone przez przyjaciółkę ciotki, która wraz z matką robi wszystko, żeby uratować dziewczynę.

21.00  FABUŁA  ŻÓŁTY DOM | LA MAISON JAUNE
reż. Amor Hakkar, Algieria/Francja 2007, 86'
Premiera polska

MFF Locarno 2008 - Nagroda Jury
MFF Mostra de Palencia 2007 - najlepszy film i najlepsza muzyka
FF Panorama Alger 2007 - najlepszy film
MFF Mediolan 2008 - najlepszy film
MFF Verona 2008 - nagroda publiczności
MFF Kerala 2008 - Nagroda Specjalna Jury

Chciałem stworzyć film o miłości - taka była intencja reżysera podczas tworzenia Żółtego domu nakręconego na wyschniętych ziemiach prowincji Aurès, pokazanych tu w wyjątkowo piękny i mistyczny sposób. Amor Hakkar maluje obraz Algierii jako nieurodzajnego kraju z górami pozbawionymi roślinności.

Żółty dom jest filmem intymnym. Reżyser przedstawia swoje postaci z wielką skromnością i szacunkiem. Algieria często pokazywana jest jako kraj zachwianych stosunków między kobietą a mężczyzną i uległości kobiet wobec woli mężczyzn. Hakkar przeczy temu ukazując, jak mężczyzna i kobieta uzupełniają się i kochają.

Historia opowiedziana w filmie jest uniwersalna - mogłaby zdarzyć się w każdym innym miejscu i w każdym czasie. To obraz głęboko humanistyczny. Próby podejmowane przez ojca, by przywrócić matce radość po traumatycznych doświadczeniach, w tym symboliczne malowanie domu na żółto, są zarówno dowodem miłości, jak i woli przetrwania samego Molouda. Kaseta wideo nagrana przez ich syna przed śmiercią, stanowi pewien rodzaj odkupienia i łagodzi żałobę. Żółty dom działa na duszę jak balsam i możliwe, że po wyjściu z kina świat wyda się trochę mniej brzydki, a ludzie trochę mniej podejrzani.

22.45  DOKUMENT  BIAŁY KRÓL, CZERWONY KAUCZUK, CZARNA ŚMIERĆ
| WHITE KING, RED RUBBER, BLACK DEATH
reż. Peter Bate, Belgia/DR Konga 2003, 108'
Premiera polska

Szokujący film, który zmusza do zastanowienia się nad tym, co tak naprawdę wiemy na temat historii Afryki. 'Osiągnięcia' Belgów w kolonizacji Afryki praktycznie poszły w niepamięć, tymczasem gdy o Holokauście pisze się setki tysięcy prac. Książek o zbrodniach w Kongu Belgijskim, gdzie zginęło więcej ludzi niż we wszystkich obozach nazistowskich razem wziętych, można policzyć na palcach jednej ręki. Nawet czytając Jądro ciemności mało kto jest świadom, że inspiracją dla książki była walka Josepha Conrada o wyzwolenie Konga spod krwawych rąk europejskiego króla.

Na przełomie XIX i XX wieku kapitalizm na dobre zawitał do Konga Belgijskiego - za przyzwoleniem belgijskiego króla Leopolda II wydzierano najcenniejsze wówczas złoża kraju, czyli kauczuk. Poza jakąkolwiek kontrolą ze strony obywateli, a także innych państw afrykańskich, Leopold zamienił kraj w swój prywatny folwark przynoszący ogromne zyski z produkcji kauczuku. Film Petera Bate'a to jedna z nielicznych prób przypomnienia tego europejskiego 'dorobku' afrykańskiego. Jest to dramatyczna rekonstrukcja nieznanej historii pewnego masowego mordu. Za pomocą aktorów dokonano wielkiej ściskającej za gardło reinscenizacji wydarzeń z tamtych lat. Za rządów Leopolda II, którego pomniki w Oostende czy w Brukseli wciąż dumnie spoglądają na otaczające je miasta, zginęło od 8 do 20 milionów Afrykanów, a kolejne miliony pozostawiono bezpowrotnie okaleczonych.


niedziela, 3 maja

17.15  DOKUMENT  OPOWIEŚĆ O PIĘKNYM KRAJU
| STORY OF A BEAUTIFUL COUNTRY
reż. Khalo Matabane, RPA 2005, 72'
Premiera polska

Prosty pomysł na film zrealizowany z polotem udowadnia, dlaczego to Khalo Matabane, zdobywca Nagrody Jury na Berlinale za film Konwersacje w niedzielne popołudnie, to wielka nadzieja kina południowoafrykańskiego.

Z pozoru nieciekawy przepis na film: reżyser wraz ze swoim przyjacielem - profesjonalnym kamerzystą Matthys Mocke - wyrusza taksówką z rodzinnych stron w Mphahele dookoła RPA i rozmawia ze zwykłymi ludźmi na temat kraju, kierunku zmian i demokracji. Ale prosty pomysł z pierwszorzędną realizacją, daje jednak fascynujące studium stanu ducha kraju...

Zaproszone osoby pochodzą z różnych środowisk, a sam ich skład podkreśla niesamowitą mieszankę etniczno-kulturową, jaka żyje w RPA. Spotykamy przeróżne kolorowe postacie... Czarnoskórego Zulusa wychowanego przez białych rodziców, afrykanerskiego-farmera narodowca czy panafrykańską patriotkę przedstawiają swój wizerunek 'nowej' RPA, podczas gdy w tle przemykają wspaniałe widoki krajobrazu. Podróży towarzyszy hipnotyzująca ścieżka jazzowa autorstwa Carlo Mombelli i Markusa Wyatta.

oraz:  DOKUMENT  ZAJAWKI | GLIMPSE
reż. Alberto Iannuzzi, Dan Jawisz, RPA 2005, 30'
Premiera polska

30 minut zdjęć - zajawek przedstawiających naturę, ludzi i miasta RPA bez komentarza reżyserskiego. Istotnym tłem jest hipnotyczna muzyka mieszkającego w Kapsztadzie artysty Campbell Burns. Krótsze i dłuższe ujęcia, raz zwalniane, raz przyśpieszane - wspólnie tworzą kalejdoskop kraju po kilkunastu latach końca apartheidu. Film przypomina przełomowy obraz Koyaanisqatsi Godfreya Reggio.

21.10  POKAZ ZAMKNIĘCIA
8 | 8
reż. Jane Campion, Gael García Bernal, Jan Kounen, Mira Nair, Gaspar Noé, Abderrahmane Sissako, Gus Van Sant, Wim Wenders, Francja 2008, 100'
Premiera polska

8 stanowi zbiór filmów znanych reżyserów z całego świata, z których każdy miał za zadanie odnieść się do jednego z ośmiu Milenijnych Celów Rozwoju. Wśród twórców znajdują się takie osobistości jak Wim Wenders, Gus van Sant czy Jane Campion. Afrykę reprezentuje znakomity reżyser mauretański, Abderrahmane Sissako.

Filmy prezentowane w ramach IV Festiwalu Filmów Afrykańskich - AfryKamera 2009.

ZAPRASZAMY!