Krótka historia polskiego kina
KRÓTKA HISTORIA POLSKIEGO KINA
luty-listopad 2023
Kino Pod Baranami
W lutym w polskich kinach studyjnych ruszył przegląd Krótka historia polskiego kina, czyli prezentacje klasyki rodzimej kinematografii. Seanse kolejnych filmów odbywać się będą raz w miesiącu do listopada i zostaną poprzedzone wykładem przygotowanym przez kuratora przeglądu.
Krótka historia polskiego kina to prezentacja polskiej klasyki filmowej na dużym ekranie w 72 kinach studyjnych w 58 miastach na terenie całej Polski. W programie trwającego od lutego cyklu jest dziesięć tytułów wyselekcjonowanych przez Dyrektora Artystycznego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni Tomasza Kolankiewicza.
DO WIDZENIA, DO JUTRA | SEE YOU TOMORROW
(Janusz Morgenstern) PL 1960, 80’
prelekcja przed filmem: Tomasz Kolankiewicz (video)
KOLEJNE POKAZY PRZEGLĄDU:
maj 2023
NIKT NIE WOŁA | NOBODY’S CALLING
(Kazimierz Kutz) PL 1960, 86’
czerwiec 2023
ZEZOWATE SZCZĘŚCIE | BAD LUCK
(Andrzej Munk) PL 1960, 107’
lipiec 2023
SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ | THE HOURGLASS SANATORIUM
(Wojciech Jerzy Has) PL 1973, 119’
sierpień 2023
BARWY OCHRONNE | CAMOUFLAGE
(Krzysztof Zanussi) PL 1976, 96’
wrzesień 2023
ARIA DLA ATLETY | ARIA FOR AN ATHLETE
(Filip Bajon) PL 1979, 99’
październik 2023
GORĄCZKA | FEVER
(Agnieszka Holland) PL 1981, 122’
listopad 2023
PRZYPADEK | BLIND CHANCE
Drugim tytułem prezentowanym w ramach cyklu był Pociąg Jerzego Kawalerowicza (28 marca). Ten zrealizowany pod koniec lat 50. film wymykał się stylistycznym i gatunkowym klasyfikacjom. Intrygował wieloznacznością, wnikliwością w przedstawianiu polskiego, powojennego społeczeństwa oraz zachwycał stroną techniczną, wyróżnioną nagrodą im. Georgesa Mélièsa na Festiwalu w Wenecji. Uznany za studium ludzkiej samotności Pociąg chwalony był również za kreujące niepowtarzalną atmosferę filmu zdjęcia Jana Laskowskiego oraz świetne kreacje aktorskie, jakie na ekranie stworzyli Leon Niemczyk i Lucyna Winnicka. Ten film mówi o głodzie, o tęsknocie uczuć, niekoniecznie zresztą miłosnych. Dziewczyna odczuwa niedosyt życia, u mężczyzny - pod jej wpływem - rodzi się samotność. Każdy człowiek jest w pewnym sensie niezadowolony z tego, co ma, i zostawia sobie jakąś furtkę, jakąś niejasną perspektywę. Tą tęsknotą uczuć zostali obdarzeni wszyscy bohaterowie Pociągu - mówił przed laty Jerzy Kawalerowicz.
DO WIDZENIA, DO JUTRA | SEE YOU TOMORROW
(Janusz Morgenstern) PL 1960, 80’
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Melbourne 1961: Srebrny Bumerang
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Melbourne 1961: Nagroda za reżyserię
POPIÓŁ I DIAMENT | ASHES AND DIAMONDS
(Andrzej Wajda) PL 1958, 105’
BAFTA 1960 - nominacje: Najlepszy film z jakiegokolwiek źródła, Najlepszy aktor zagraniczny (Zbigniew Cybulski)
MFF w Wenecji 1959 - wygrana: Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI) - Najlepszy film (Andrzej Wajda)
Maciek Chełmicki (Zbigniew Cybulski), młody akowiec otrzymuje rozkaz zastrzelenia sekretarza KW PPR w przededniu zakończenia drugiej wojny światowej. W tym samym czasie poznaje Krystynę (Ewa Krzyżewska), barmankę w hotelu. Rozdarty między poczuciem obowiązku a rodzącym się uczuciem będzie musiał dokonać wyboru. Tej nocy trwa bankiet z okazji zwycięstwa. Poranek okaże się dla bohatera tragiczny w skutkach.
Film Andrzeja Wajdy zapisał się w historii polskiej kultury i światowego kina jako ikoniczny dla Szkoły Polskiej oraz symbol narodowej kinematografii. Mimo że był adaptacją popieranej przez władze Polski Ludowej powieści Jerzego Andrzejewskiego Zaraz po wojnie (1947), nie realizował zamówienia władzy, gdyż przeniósł uwagę i sympatię widzów ze starego komunistycznego działacza na młodego akowca, podkreślając tragizm jego losu. Co więcej, zupełnie porzucił socrealizm na rzecz nowej estetyki obrazu, gry aktorskiej, niejednoznacznej oceny moralnej.
Uznany za najlepszy film polski 1958 roku przez redakcję czasopisma Film, zdobył szereg nagród za granicą: m.in. FIPRESCI w Wenecji (1959), nagrodę Kanadyjskiej Federacji Stowarzyszeń Filmowych w Vancouver (190), nagrody krytyki filmowej w Niemczech Zachodnich i w Czechosłowacji. Reżyser powrócił do bohaterów filmu po 35 latach w filmie Pierścionek z orłem w koronie według powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego. Zrekonstruował słynną scenę z lampkami spirytusu z udziałem aktorów młodego pokolenia, którym przyglądają się bohaterowie Pierścionka.... Film zajął 7 miejsce wśród najciekawszych filmów polskich XX wieku w ankiecie Polityki w 1999 roku.
luty-listopad 2023
Kino Pod Baranami
W lutym w polskich kinach studyjnych ruszył przegląd Krótka historia polskiego kina, czyli prezentacje klasyki rodzimej kinematografii. Seanse kolejnych filmów odbywać się będą raz w miesiącu do listopada i zostaną poprzedzone wykładem przygotowanym przez kuratora przeglądu.
Krótka historia polskiego kina to prezentacja polskiej klasyki filmowej na dużym ekranie w 72 kinach studyjnych w 58 miastach na terenie całej Polski. W programie trwającego od lutego cyklu jest dziesięć tytułów wyselekcjonowanych przez Dyrektora Artystycznego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni Tomasza Kolankiewicza.
Każdy z seansów poprzedzony jest wykładem przygotowanym przez kuratora przeglądu. Prelekcje przybliżają sylwetki twórców, wprowadzają w tematykę filmu oraz omawiają realia polityczno-społeczne jego powstania. Przegląd to unikatowa okazja by najważniejsze polskie filmy obejrzeć na kinowym ekranie w wersji cyfrowo odrestaurowanej. Kolejne tytuły ilustrują podszewkę zmian, jakie zachodziły w ciągu kolejnych dekad PRL-u.
Kuratorem przeglądu i autorem prelekcji przed filmami jest Tomasz Kolankiewicz - filmoznawca i historyk filmu, Dyrektor Artystyczny Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Wykładowca Łódzkiej Szkoły Filmowej i Warszawskiej Szkoły Filmowej. Programer współpracujący z telewizją, festiwalami filmowymi, Nowym Teatrem w Warszawie. Między 2008 a 2017 rokiem redaktor programowy w redakcji filmowej TVP Kultura. Wydawca, reżyser i prowadzący telewizyjnych audycji kulturalnych.
Dzięki współpracy z WFDiF oraz DI Factory i przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, filmy są prezentowane w wersji odrestaurowanej cyfrowo z angielskimi napisami.
Dzięki współpracy z WFDiF oraz DI Factory i przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, filmy są prezentowane w wersji odrestaurowanej cyfrowo z angielskimi napisami.
NADCHODZĄCY POKAZ W RAMACH CYKLU:
(Janusz Morgenstern) PL 1960, 80’
prelekcja przed filmem: Tomasz Kolankiewicz (video)
wtorek, 18 kwietnia 2023, godz. 18.30
Ta pozornie trywialna opowieść o uczuciu, które nie ma prawa przetrwać, do dziś zachwyca swoją świeżością i romantycznym duchem. Do widzenia, do jutra skupia się na pełnym twórczej energii pokoleniu ludzi młodych, pozbawionych wojennych traum, którzy dają wyraz swojej kreatywności w studenckich kabaretach. Sportretowany w filmie teatrzyk Tik-Tak to tak naprawdę legendarny gdański Bim-Bom (1954-60), którego opiekunem artystycznym był Zbigniew Cybulski. Uznawany za ikonę polskiego kina aktor wciela się w Do widzenia, do jutra w postać Jacka - młodego artysty, zabiegającego o uczucia pięknej Marguerite (Teresa Tuszyńska). Zależało mi na tym, żeby pokazać, że pojawiło się nowe pokolenie, inny duch. (...) Chciałem oddać inny sposób myślenia, postępowania, nawet adorowania dziewczyn - subtelniejszy, cieńszy, nie podszyty tandetną ideologią - mówił o filmie reżyser Janusz Morgenstern.
Więcej informacji o pokazie już wkrótce.
maj 2023
NIKT NIE WOŁA | NOBODY’S CALLING
(Kazimierz Kutz) PL 1960, 86’
czerwiec 2023
ZEZOWATE SZCZĘŚCIE | BAD LUCK
(Andrzej Munk) PL 1960, 107’
lipiec 2023
SANATORIUM POD KLEPSYDRĄ | THE HOURGLASS SANATORIUM
(Wojciech Jerzy Has) PL 1973, 119’
sierpień 2023
BARWY OCHRONNE | CAMOUFLAGE
(Krzysztof Zanussi) PL 1976, 96’
wrzesień 2023
ARIA DLA ATLETY | ARIA FOR AN ATHLETE
(Filip Bajon) PL 1979, 99’
październik 2023
GORĄCZKA | FEVER
(Agnieszka Holland) PL 1981, 122’
listopad 2023
PRZYPADEK | BLIND CHANCE
(Krzysztof Kieślowski) PL 1981, 122’
WCZEŚNIEJSZE POKAZ W RAMACH CYKLU:
Popiół i diament (reż. Andrzej Wajda)
8 lutego cykl otworzył pokaz dramatu Popiół i diament w reżyserii Andrzeja Wajdy. Nagrodzony na Festiwalu w Wenecji Popiół i diament został entuzjastycznie przyjęty przez polskich i zagranicznych krytyków, którzy w szczególności zwracali uwagę na rolę Zbigniewa Cybulskiego (porównywanego za sprawą swojej przejmującej kreacji do Jamesa Deana) oraz wysokie walory artystyczne dzieła. Filmoznawczyni Alicja Helman pisała: Przepych i bogactwo środków formalnych dochodzi w Popiele i diamencie do szczytu, prowadząc do wyrafinowanego, zapierającego dech mistrzostwa. Wajda stawia na szok wzruszenia, bezustannie drażni nerwy, nie traci panowania nad widzem. Film chwyta za gardło, poraża, wstrząsa.
Pociąg (reż. Jerzy Kawalerowicz)
Drugim tytułem prezentowanym w ramach cyklu był Pociąg Jerzego Kawalerowicza (28 marca). Ten zrealizowany pod koniec lat 50. film wymykał się stylistycznym i gatunkowym klasyfikacjom. Intrygował wieloznacznością, wnikliwością w przedstawianiu polskiego, powojennego społeczeństwa oraz zachwycał stroną techniczną, wyróżnioną nagrodą im. Georgesa Mélièsa na Festiwalu w Wenecji. Uznany za studium ludzkiej samotności Pociąg chwalony był również za kreujące niepowtarzalną atmosferę filmu zdjęcia Jana Laskowskiego oraz świetne kreacje aktorskie, jakie na ekranie stworzyli Leon Niemczyk i Lucyna Winnicka. Ten film mówi o głodzie, o tęsknocie uczuć, niekoniecznie zresztą miłosnych. Dziewczyna odczuwa niedosyt życia, u mężczyzny - pod jej wpływem - rodzi się samotność. Każdy człowiek jest w pewnym sensie niezadowolony z tego, co ma, i zostawia sobie jakąś furtkę, jakąś niejasną perspektywę. Tą tęsknotą uczuć zostali obdarzeni wszyscy bohaterowie Pociągu - mówił przed laty Jerzy Kawalerowicz.
O FILMACH:
(Janusz Morgenstern) PL 1960, 80’
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Melbourne 1961: Srebrny Bumerang
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Melbourne 1961: Nagroda za reżyserię
Ona, Francuzka, córka dyplomaty, od niedawna pełnoletnia. On, Polak, artysta teatralny, jeszcze do niedawna student. Spotykają się przypadkiem latem w Gdańsku, gdzie on opiekuje się teatrzykiem studenckim Tik-Tak. Marguerite (Teresa Tuszyńska) to nowoczesna, praktyczna dziewczyna, która podróżuje ze swoim ojcem i jak się wydaje, nie cierpi z powodu częstej zmiany miejsc i kręgu znajomych. W Gdańsku cieszy się zresztą wielkim powodzeniem. Jacek (Zbigniew Cybulski) to romantyczny, młody mężczyzna, który marzy o idealnej miłości, odpornej na przyziemne realia. Zbliżą się do siebie na chwilę, mimo bariery językowej i rozbieżnych planów.
Film prezentowany z angielskimi napisami.
POCIĄG | THE TRAIN
(Jerzy Kawalerowicz) PL 1959, 93’
MFF w Wenecji 1959: Wyróżnienie Specjalne - Najlepsza aktorka (Lucyna Winnicka), Udział w konkursie głównym, Nagroda Premio Evrotecnica im. Georgesa Mélièsa
Złote Kaczki 1960: Najlepszy film polski
Kameralne studium psychologiczne, poetycka opowieść o samotności, a jednocześnie zbiorowy portret Polaków końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Dwoje przypadkowych podróżnych spotyka się w przedziale sypialnym. Subtelna gra ich emocji – od wzajemnej niechęci do pozbawionej perspektyw bliskości – rozgrywa się na tle stłoczonego w pociągu ludzkiego mikrokosmosu.
Pomysł na film podsunęło życie: Jerzy Kawalerowicz jechał kiedyś nad morze w damskim przedziale sypialnym z przeżywającą kryzys kobietą, która przez noc opowiedziała mu historię swojego życia. Reżyser, szukając najlepszego sposobu na filmową wersję tej opowieści, postanowił umieścić niemal całą akcję w pociągu. Trwa ona tyle, ile kurs nocnego ekspresu na Hel, a bohaterami są stłoczeni w jego ciasnych wnętrzach pasażerowie. Widz wie o nich tylko tyle, ile dowiedzieć się można o przypadkowych towarzyszach podróży – znudzona małżonkiem kokietka uwodzi kogo może, były więzień obozu koncentracyjnego walczy z bezsennością, stare kobiety jadą na pielgrzymkę, wakacyjny podrywacz poluje na zdobycz. Punktem zwrotnym wydaje się moment pojawienia się milicji i informacja, że w pociągu znajduje się morderca…
Film z jednej strony jest grą konwencjami thrillera i melodramatu, z drugiej – rodzajem pełnego niedopowiedzeń, poetyckiego szkicu. Melancholijny nastrój współtworzy muzyka, zwłaszcza balladowa wokaliza Wandy Warskiej, stanowiąca motyw przewodni filmu. Ze współczesnej perspektywy nocna podróż to metafora życia, a cały Pociąg to nostalgiczny powrót do najlepszego okresu w historii polskiego kina.
Film prezentowany z angielskimi napisami.
(Jerzy Kawalerowicz) PL 1959, 93’
MFF w Wenecji 1959: Wyróżnienie Specjalne - Najlepsza aktorka (Lucyna Winnicka), Udział w konkursie głównym, Nagroda Premio Evrotecnica im. Georgesa Mélièsa
Złote Kaczki 1960: Najlepszy film polski
Kameralne studium psychologiczne, poetycka opowieść o samotności, a jednocześnie zbiorowy portret Polaków końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Dwoje przypadkowych podróżnych spotyka się w przedziale sypialnym. Subtelna gra ich emocji – od wzajemnej niechęci do pozbawionej perspektyw bliskości – rozgrywa się na tle stłoczonego w pociągu ludzkiego mikrokosmosu.
Pomysł na film podsunęło życie: Jerzy Kawalerowicz jechał kiedyś nad morze w damskim przedziale sypialnym z przeżywającą kryzys kobietą, która przez noc opowiedziała mu historię swojego życia. Reżyser, szukając najlepszego sposobu na filmową wersję tej opowieści, postanowił umieścić niemal całą akcję w pociągu. Trwa ona tyle, ile kurs nocnego ekspresu na Hel, a bohaterami są stłoczeni w jego ciasnych wnętrzach pasażerowie. Widz wie o nich tylko tyle, ile dowiedzieć się można o przypadkowych towarzyszach podróży – znudzona małżonkiem kokietka uwodzi kogo może, były więzień obozu koncentracyjnego walczy z bezsennością, stare kobiety jadą na pielgrzymkę, wakacyjny podrywacz poluje na zdobycz. Punktem zwrotnym wydaje się moment pojawienia się milicji i informacja, że w pociągu znajduje się morderca…
Film z jednej strony jest grą konwencjami thrillera i melodramatu, z drugiej – rodzajem pełnego niedopowiedzeń, poetyckiego szkicu. Melancholijny nastrój współtworzy muzyka, zwłaszcza balladowa wokaliza Wandy Warskiej, stanowiąca motyw przewodni filmu. Ze współczesnej perspektywy nocna podróż to metafora życia, a cały Pociąg to nostalgiczny powrót do najlepszego okresu w historii polskiego kina.
Film prezentowany z angielskimi napisami.
(Andrzej Wajda) PL 1958, 105’
BAFTA 1960 - nominacje: Najlepszy film z jakiegokolwiek źródła, Najlepszy aktor zagraniczny (Zbigniew Cybulski)
MFF w Wenecji 1959 - wygrana: Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI) - Najlepszy film (Andrzej Wajda)
Maciek Chełmicki (Zbigniew Cybulski), młody akowiec otrzymuje rozkaz zastrzelenia sekretarza KW PPR w przededniu zakończenia drugiej wojny światowej. W tym samym czasie poznaje Krystynę (Ewa Krzyżewska), barmankę w hotelu. Rozdarty między poczuciem obowiązku a rodzącym się uczuciem będzie musiał dokonać wyboru. Tej nocy trwa bankiet z okazji zwycięstwa. Poranek okaże się dla bohatera tragiczny w skutkach.
Film Andrzeja Wajdy zapisał się w historii polskiej kultury i światowego kina jako ikoniczny dla Szkoły Polskiej oraz symbol narodowej kinematografii. Mimo że był adaptacją popieranej przez władze Polski Ludowej powieści Jerzego Andrzejewskiego Zaraz po wojnie (1947), nie realizował zamówienia władzy, gdyż przeniósł uwagę i sympatię widzów ze starego komunistycznego działacza na młodego akowca, podkreślając tragizm jego losu. Co więcej, zupełnie porzucił socrealizm na rzecz nowej estetyki obrazu, gry aktorskiej, niejednoznacznej oceny moralnej.
Uznany za najlepszy film polski 1958 roku przez redakcję czasopisma Film, zdobył szereg nagród za granicą: m.in. FIPRESCI w Wenecji (1959), nagrodę Kanadyjskiej Federacji Stowarzyszeń Filmowych w Vancouver (190), nagrody krytyki filmowej w Niemczech Zachodnich i w Czechosłowacji. Reżyser powrócił do bohaterów filmu po 35 latach w filmie Pierścionek z orłem w koronie według powieści Aleksandra Ścibora-Rylskiego. Zrekonstruował słynną scenę z lampkami spirytusu z udziałem aktorów młodego pokolenia, którym przyglądają się bohaterowie Pierścionka.... Film zajął 7 miejsce wśród najciekawszych filmów polskich XX wieku w ankiecie Polityki w 1999 roku.
Film prezentowany z angielskimi napisami.
SPOT:
ORGANIZATOR PRZEGLĄDU:
Stowarzyszenie Kin Studyjnych
PARTNERZY:
WFDiF
35mm
DI Factory
OPRAWA GRAFICZNA:
Ewelina Gąska
SPOT:
Sergio Chao
Przegląd współfinansowany ze środków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
Stowarzyszenie Kin Studyjnych
PARTNERZY:
WFDiF
35mm
DI Factory
OPRAWA GRAFICZNA:
Ewelina Gąska
SPOT:
Sergio Chao
Przegląd współfinansowany ze środków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
zdjęcia
